AUC PHILOLOGICA
AUC PHILOLOGICA

AUC Philologica (Acta Universitatis Carolinae Philologica) je akademický časopis publikující jak lingvistické, tak literárně historické a teoretické studie. Nedílnou součástí časopisu jsou i recenze odborných knih a zprávy z akademického prostředí.

Časopis je indexován v databázích CEEOL, DOAJ, EBSCO a ERIH PLUS.

AUC PHILOLOGICA, Vol 2017 No 2 (2017), 15–27

The Subscription of Statilius Maximus to Cicero, De lege agraria

Orla Fiona Mulholland

DOI: https://doi.org/10.14712/24646830.2017.10
zveřejněno: 18. 10. 2017

Abstract

In his 1983 edition of Cicero, De lege agraria, Vaclav Marek proposed a new interpretation of the ancient editorial subscription by the classical grammarian Statilius Maximus that is transmitted together with these speeches. Marek’s interpretation greatly improves our understanding of this important record, which is the earliest known editorial subscription to any text of the Latin classics. However, Marek’s reading has not been widely noticed or adopted. The present contribution explains why it is preferable to the conventional interpretation of the subscription, on grounds of manuscript transmission, language, and the practicalities of ancient editing.

klíčová slova: editorial subscription; Statilius Maximus; Poggio Bracciolini; Cicero, De lege agraria; Vaticanus latinus 11458; paratext

reference (51)

1. Florence, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pluteus 48.26 (consulted in digital images in the Teca Digitale, teca.bmlonline.it [31 December 2015]).

2. Milan, Veneranda Biblioteca Ambrosiana, C 236 inf (consulted in digital images at Digital Ambrosiana on Internet, dai.ambrosiana.eu [31 December 2015]).

3. Milan, Veneranda Biblioteca Ambrosiana, C 96 sup (non vidi).

4. Vatican City, Bibliotheca Apostolica Vaticana, Vaticanus latinus 11458 (consulted directly).

5. <bez popisu>

6. Get persistent links for your reference list or bibliography. Copy and paste the list, we’ll match with our metadata and return the links. Please register for citation matching, verify an email address, and agree to the terms. Members may also deposit reference lists here too.

7. Bandini, A. M., 1775. Catalogus codicum latinorum Bibliothecae Mediceae Laurentianae ... Ang. Mar. Bandinius ... edidit. Tomus II. Florentiae: [s. n.].

8. Bandini, A. M., 1776. Catalogus codicum latinorum Bibliothecae Mediceae Laurentianae ... Ang. Mar. Bandinius ... edidit. Tomus III. Florentiae: [s. n.].

9. Birt, T., 1882, Das antike Buchwesen in seinem Verhältniss zur Litteratur, mit Beiträgen zur Textgeschichte des Theokrit, Catull, Properz und anderer Autoren. Berlin: Heertz.

10. Büchner, K., 1961. 'Überlieferungsgeschichte der lateinischen Literatur des Altertums'. In: H. Hunger (ed.), Geschichte der Textüberlieferung der antiken und mittelalterlichen Literatur. Zürich: Atlantis, 309–422.

11. Cameron, A., 2011. The Last Pagans of Rome. Oxford: Oxford University Press.

12. Campana, A., 1973. 'La copia autografa delle otto orazioni ciceroniane scoperte da Poggio nel 1417'. Ciceroniana N.S. 1, 65–68 = A. Campana, Scritti. I: Ricerche medievali e umanistiche. Tomo secondo [= Storia e letteratura. Raccolta di studi e testi 240]. Roma: Storia e Letteratura, 2012, 849–852.

13. Clark, A. C., 1909a. Inventa Italorum [= Anecdota Oxoniensia, classical series 9]. Oxford: Clarendon.

14. Clark, A. C. (ed.), 1909b. M. Tulli Ciceronis orationes. Vol. IV. Oxonii: ex Typographeo Clarendoniano.

15. Coraluppi, L., 1983. 'I manoscritti della famiglia germanica del «de lege agraria» di Cicerone'. ACME. Annali della Facoltà di Lettere e Filosofia dell'Università degli Studi di Milano 36, 147–159.

16. Coraluppi, L., 1987. 'Marek V. (ed.), M. Tulli Ciceronis Scripta quae manserunt omnia, 16. Orationes de lege agraria, Oratio pro C. Rabirio perduellionis reo'. Rivista di Filologia e di Istruzione Classica 115, 463–473.

17. De Paolis, P., 2000. 'Cicerone nei grammatici tardoantichi e altomedievali'. Ciceroniana n.s. 11, 37–67.

18. Du Cange, C., Carpentier, D. P., Henschel, G. A. L., Favre, L., 1883–1887. Glossarium mediae et infimae latinitatis. Niort: L. Favre. Consulted via Du Cange Online, ducange.enc.sorbonne.fr [31 December 2015].

19. Garin, E. (ed.), 1962. Laurentius Valla, Opera omnia. ... Tomus prior. Scripta in editione Basilensi anno MDXL collecta [= Monumenta politica et philosophica rariora 1.5]. Torino: Bottega d'Erasmo.

20. Gilles-Raynal, A.-V., Dolbeau, F., Fohlen, J., Riou, Y.-F., Tilliette, J.-Y., 2010. Les Manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome III. 2me partie. Fonds Vatican latin, 2901-14740. Cité du Vatican: Bibliothèque Apostolique du Vatican / Paris: CNRS Éditions.

21. Jahn, O., 1851. 'Über die Subscriptionen in den Handschriften römischer Classiker'. Berichte über die Verhandlungen der königlich sächsischen Gesellschaft der Wissenschaften zu Leipzig. Philologisch-historische Classe 3, 327–372.

22. Kornhardt, H., 1936. Exemplum. Eine bedeutungsgeschichtliche Studie. Dissertation. Göttingen.

23. Mai, A., 1817. Cicero ambrosianis codicibus illustratus et auctus. M. Tullii Ciceronis sex orationum partes ante nostram aetatem ineditae ... Editio altera ... recensuit ... Angelus Maius. Mediolani: Regiis typis.

24. Marek, V. (ed.), 1983. M. Tullius Cicero, Orationes de lege agraria. Oratio pro C. Rabirio perduellionis reo [= M. Tulli Ciceronis scripta quae manserunt omnia 16]. Leipzig: Teubner.

25. Martin, D. E., 1984. 'The Statilius-subscription and the editions of late antiquity'. In: D. F. Bright, E. S. Ramage (ed.), Classical Texts and their Traditions. Studies in Honor of C. R. Trahman. Chico, Calif.: Scholars Press, 147–154.

26. McDermott, W. C., 1972. 'M. Cicero and M. Tiro'. Historia 21, 259–286.

27. Merello, M., 1977. 'Statilio Massimo'. Studi e ricerche dell'Istituto di latino. Università di Genova 1, 113–136.

28. Pasquali, G., 1971. Storia della tradizione e critica del testo. Seconda edizione. Seconda ristampa. Firenze: Le Monnier.

29. Pecere, O., 1982. 'La «subscriptio» di Statilio Massimo e la tradizione delle «Agrarie» di Cicerone'. Italia Medioevale e Umanistica 25, 73–123.

30. Pecere, O., 1986. 'La tradizione dei testi latini tra iv e v secolo attraverso i libri sottoscritti'. In: A. Giardina (ed.), Tradizione dei classici: trasformazione della cultura [= Istituto Gramsci, Seminario di antichistica. Società romana e impero tardoantico 4]. Roma: Laterza, 19–82 and 210–246.

31. Piacente, L., 1992–1993. 'Cicerone in Aldelmo (e in una subscriptio tardoantica)'. Romanobarbarica 12, 87–100.

32. Piacente, L., 2014. 'Quando i copisti... danno i numeri (Aldhelm, de metr. 140)'. In: L. Piacente, Cicerone a riflettori spenti. Episodi della tradizione testuale di orazioni ed epistole [= Quaderni di «Invigilata Lucernis» 45]. Bari: Edipuglia, 87–96.

33. Pöhlmann, E., 2003. Einführung in die Überlieferungsgeschichte und in die Textkritik der Antike. Zweite Auflage. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.

34. Reeve, M. D., 1995. 'The familia Cusana of Cicero's speeches De Lege Agraria and In Pisonem'. In: C. Leonardi, B. Munk Olsen (ed.), The Classical Tradition in the Middle Ages and the Renaissance. Proceedings of the first European Science Foundation Workshop on «The Reception of Classical Texts» (Florence, Certosa del Galluzzo, 26–27 June 1992) [= Biblioteca di medioevo latino 15]. Spoleto: Centro italiano di studi sull'alto medioevo, 57–74.

35. Reynolds, L. D., Wilson, N. G., 2013. Scribes and Scholars. A Guide to the Transmission of Greek and Latin Literature. Fourth edition. Oxford: Oxford University Press.

36. Rizzo, S., 1973. Il lessico filologico degli umanisti [= Sussidi eruditi 26]. Roma: Storia e Letteratura.

37. Rizzo, S., 2004. 'I latini dell'umanesimo'. In: G. B. Perini (ed.), Il latino nell'età dell'umanesimo. Atto del Convegno, Mantova, 26–27 ottobre 2001 [= Accademia Nazionale Virgiliana di Scienze Lettere e Arti. Miscellanea 12]. Firenze: Olschki, 51–96.

38. Röhle, R., 2005. '«Oratio eximia» : Poggios Randvermerk auf fol. 56v von Vat. Lat. 11458'. Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte. Romanistische Abteilung 122, 195.

39. Rouse, R. H., Reeve, M. D., 1986. 'Cicero: Speeches'. In: L. D. Reynolds (ed.), Texts and Transmission. A survey of the Latin classics. Reprinted with corrections. Oxford: Clarendon, 54–98.

40. Ruysschaert, J., 1959. Bibliothecae Apostolicae Vaticanae codices manu scripti recensiti 9, Codices Vaticani Latini 16, Codices 11414-11709. In Biblioteca Vaticana: Typis Polyglottis Vaticanis.

41. Schanz, M., Hosius, C., Krüger, G., 1922. Geschichte der römischen Literatur bis zum Gesetzgebungswerk Justinians. Dritter Teil. Die Zeit von Hadrian 117 bis auf Constantin 324 [= Handbuch der Altertumswissenschaft 8.3]. Dritte neubearbeitete Auflage. München: Beck (Nachdruck 1959).

42. Schmidt, P. L., 1997. 'Statilius Maximus' (§ 445.3). In: K. Sallmann (ed.), Handbuch der lateinischen Literatur der Antike. Vierter Teil. Die Literatur des Umbruchs. Von der römischen zur christlichen Literatur. 117 bis 284 n. Chr. [= Handbuch der Altertumswissenschaft 8.4]. München: Beck, 256–258.

43. ThLL = Thesaurus Linguae Latinae. Lipsiae; München; Berlin / New York, 1900–.

44. Timpanaro, S., 1981. La genesi del metodo del Lachmann. Nuova edizione riveduta ed ampliata. Padova: Liviana.

45. Timpanaro, S., 1986. Per la storia della filologia virgiliana antica [= Quaderni di «Filologia e critica» 6]. Roma: Salerno editrice.

46. Tonelli, T. (ed.), 1832. Poggii epistolae. ... collegit ... Thomas de Tonellis. Florentiae: typis L. Marchini. [Reprinted in: R. Fubini (ed.), Poggii opera omnia. Vol. 3 [= Monumenta politica et philosophica rariora 2.6]. Torino: Bottega d'Erasmo, 1963.]

47. Uría Varela, J., 2012. 'Iulius Romanus and Statilius Maximus (Char. Gramm. 252, 14–31): A reappraisal'. Materiali e discussioni per l'analisi dei testi classici 69, 225–238.

48. Wessner, P., 1930. 'Statilius Maximus' [= Maximus 43]. In: W. Kroll (ed.), Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. Vierzehnter Band. Achtundzwanzigster Halbband. Neue Bearbeitung. Stuttgart: Alfred Drückenmüller, 2571–2572.

49. Zetzel, J. E. G., 1973. 'Emendavi ad Tironem: some notes on scholarship in the second century AD'. Harvard Studies in Classical Philology 77, 225–243. CrossRef

50. Zetzel, J. E. G., 1974. 'Statilius Maximus and Ciceronian studies in the Antonine age'. Bulletin of the Institute of Classical Studies 21, 107–123. CrossRef

51. Zetzel, J. E. G., 1981. Latin Textual Criticism in Antiquity. New York: Arno.

Creative Commons License
The Subscription of Statilius Maximus to Cicero, De lege agraria is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

230 x 157 mm
vychází: 3 x ročně
cena tištěného čísla: 150 Kč
ISSN: 0567-8269
E-ISSN: 2464-6830

Ke stažení